เลือดเป็นกรด…โรคธรรมดาที่ทำให้เสียชีวิตได้

ระยะนี้มีคนพูดถึง “ภาวะเลือดเป็นกรด” กันค่อนข้างมาก โดยเฉพาะกรณีที่มีการนำมาเชื่อมโยงกับการติดเชื้อโควิด-19 และภาวะ Long COVID

จริงๆแล้วภาวะเลือดเป็นกรด (Acidosis) เป็นภาวะที่พบได้บ่อยๆ อาจไม่แสดงอาการออกมาชัดเจนมากนัก แต่ก็มีอันตรายอยู่พอสมควร นอกจากจะเป็นสาเหตุของความเสื่อมของร่างกายและการเกิดโรคภัยไข้เจ็บต่างๆแล้ว ยังอาจทำให้เสียชีวิตได้ในบางกรณีด้วย

มีคำถามว่า แล้วเลือดซึ่งไหลเวียนอยู่ในร่างกายคนเรามีภาวะเป็นกรดได้อย่างไร

อธิบายง่ายๆ เลือดเป็นกรดคือ การที่ร่างกายมีกรดสะสมอยู่ในปริมาณมากจนเกิดความไม่สมดุลขึ้น ซึ่งปัจจัยที่ทำให้เกิดขึ้นมีหลายปัจจัยจากแค่เรื่องง่ายๆ เช่น ดื่มน้ำน้อย กินอาหารที่เป็นกรดมากๆ ประเภทเนื้อสัตว์ อาหารที่มีไขมันสูง น้ำตาล ชา กาแฟ แป้ง แอลกอฮอล์ ผลไม้รสหวาน ผู้ที่ออกกำลังกายอย่างหนักติดต่อกันเป็นเวลานานไปจนถึงสาเหตุที่เกิดจากโรคเรื้อรังกลุ่ม NCD อย่างโรคอ้วน เบาหวาน ลมชัก โรคไต ไตวาย ไปถึงความผิดปกติของปอด ความผิดปกติของระบบเผาผลาญ ระบบหายใจ การได้รับสารเคมี การสูดดมฝุ่นละออง การอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่เป็นพิษ ความเครียด รวมถึงผู้ป่วยมะเร็ง ผู้ป่วยพิษสุราเรื้อรัง การติดเชื้อในกระแสเลือด ล้วนมีผลต่อความเป็น “กรด” ของเลือดได้ทั้งสิ้น

การวัดภาวะความเป็นกรดของเลือด จะวัดจากค่า PH หรือค่าความสมดุลของกรดและด่างในร่างกาย ซึ่งถ้าเป็นคนที่สุขภาพดี ค่า PH ของ เลือดจะอยู่ที่ประมาณ 7.35-7.45 ถ้าต่ำกว่า 7.35 ลงมาถือว่าเลือดเริ่มมีภาวะความเป็นกรด ยิ่งต่ำมากเท่าไหร่ ก็แสดงถึงความเป็นกรดสูงเท่านั้น

อาการแสดงของภาวะเลือดเป็นกรด เริ่มจากอาการที่สังเกตเองได้ง่ายๆ เช่น อ่อนเพลีย เซื่องซึม มึนงง สับสน เหนื่อยง่ายกว่าปกติ (อาการนี้มักมีการนำไปเชื่อมโยงกับภาวะ Long COVID ซึ่งคล้ายกันมาก) ปวดศีรษะ หายใจตื้นถี่ หัวใจเต้นเร็ว บางรายอาจมีอาการเบื่ออาหารหรือหิวบ่อยแต่อาหารมักไม่ย่อย ทำให้อาเจียน ถ้ามีความเป็นกรดสูงมากๆ อาจมีอาการดีซ่าน นอนไม่หลับ ในรายที่รุนแรงอาจถึงขั้นช็อกหมดสติ และเสียชีวิตได้ ซึ่งยังพบไม่มากนัก

ที่พบมากๆคือ การที่ร่างกายค่อยๆเสื่อมลงช้าๆ การทำงานของระบบต่างๆในร่างกายเหมือนจะอ่อนแอลง ทำภูมิคุ้มกันต่ำ เพราะเหตุนี้ จึงทำให้เสี่ยงต่อการที่จะติดเชื้อโรคต่างๆได้ ง่าย รวมถึงโควิด-19 ด้วย

วิธีง่ายๆที่จะช่วยป้องกันภาวะเลือดเป็นกรดทำได้ด้วยการปรับพฤติกรรมตั้งแต่การกินอาหาร โดยเฉพาะการกินอาหารที่สมดุล ไม่เน้นเนื้อสัตว์มากไป เคยมีการพบภาวะเลือดเป็นกรดในกลุ่มผู้ที่พยายามลดน้ำหนักด้วยวิธีที่เรียกว่า “คีโตน” หรือคีโตซิส ที่เน้นการกินเนื้อสัตว์มากกว่าแป้ง ทำให้ร่างกายขาดสมดุลและเกิดภาวะเลือดเป็นกรดได้

นอกจากการกินแล้ว การออกกำลังกายก็สำคัญ ควรมีการออกกำลังอย่างเหมาะสม ไม่หักโหมจนเกินไป จนทำให้ร่างกายเสียน้ำและเกลือแร่จนไม่สมดุล ดื่มน้ำพอเพียง พักผ่อนและผ่อนคลายความเครียด เพียงแค่นี้ก็สามารถที่จะป้องกันหรือลดความเสี่ยงจากภาวะเลือดเป็นกรดได้

ส่วนกรณีที่เลือดเป็นกรดจากโรคประจำตัว ก็อาจจะต้องรับประทานยาและพบแพทย์สม่ำเสมอเพื่อตรวจวัดค่า PH ของเลือด เพราะส่วนหนึ่งของภาวะเลือดเป็นกรด เกิดจากการที่ร่างกายไม่สามารถเปลี่ยนแปลงน้ำตาลในเลือดให้เป็นพลังงานได้ ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงผิดปกติ พบบ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน

ทั้งนี้ ไม่ควรประมาทหรือคิดว่าภาวะเลือดเป็นกรดเป็นเรื่องเล็กๆ หากรู้สึกมีอาการอ่อนเพลีย สับสน นอนไม่หลับติดต่อกันนานๆ ควรพบแพทย์เพื่อตรวจวัดระดับ PH ในเลือดเพื่อการรักษาอย่างทันท่วงที.